W związku z coraz lepszą opieką weterynaryjną oraz traktowaniu psów jak pełnoprawnych członków rodziny, zwiększa się ich jakość i długość życia. Niestety podobnie jak to się dzieje u ludzi – u psów wraz z wiekiem pogarsza się ich stan zdrowia, ale często również zmienia się ich zachowanie. Psy ras dużych i olbrzymich z reguły starzeją się szybciej i żyją krócej, niż psy ras małych i średnich. U przeciętnego psa objawy starości pojawiają się już około 7-8 roku życia. Dlatego psy w tym wieku powinny być regularnie badane, aby wykluczyć potencjalne choroby czy dolegliwości zdrowotne. Ja w tym poście skupię się na zmianach zachowania u psów starszych, bo jako behawiorysta mam do czynienia z tego rodzaju problemami.
Co to jest zespół zaburzeń poznawczych?
Zespół zaburzeń poznawczych czyli CDS (congestive dysfunction syndrome) jest to choroba, która charakteryzuje się stopniowym zanikiem czynności poznawczych spowodowanych degeneracją ośrodkowego układu nerwowego. Jest to odpowiednik demencji starczej u ludzi i podobnie jak u ludzi, jest to choroba postępująca. Zanim jednak postawimy diagnozę, należy przede wszystkim wykluczyć somatyczne przyczyny zmiany zachowania. Jeżeli jednak wyniki badań nie wskazują na chorobę, a pies od przynajmniej miesiąca dziwnie się zachowuje, to należy podejrzewać u czworonoga zaburzenia poznawcze.
Objawy zespołu zaburzeń poznawczych
Do najczęstszych objawów należą:
- lęk separacyjny oraz uogólniony, fobie, ataki paniki (u psów,które wcześniej nie miały z tym problemu)
- nadmierne pobudzenie
- problemy z uczeniem się i pamięcią (zapominanie znanych komend)
- nadmierna wokalizacja
- zmiany w dobowym cyklu snu i czuwania
- zawieszanie się
- nadmierna pielęgnacja lub jej brak
- dezorientacja (gubienie się, ustawianie się po niewłaściwej stronie drzwi wejściowych, wybieranie zbyt małych przejść w stosunku do swoich gabarytów)
- brudzenie w domu
- zaburzenia agresywne wobec ludzi, psów oraz innych gatunków zwierząt (najczęściej spowodowane lękiem)
- bezcelowe dreptanie
- obniżona aktywność ruchowa
- zmniejszenie lub zwiększenie apetytu
- zachowania kompulsywne
Terapia behawioralna w zespole zaburzeń poznawczych
Terapia oparta jest przede wszystkim wprowadzeniu stałych pór spacerów, posiłków czy zabawy. Psy podobnie jak dzieci lubią rutynę i przewidywalność. Czują się wtedy bezpiecznie. Każda zmiana w otoczeniu psa starszego powinna być wprowadzana stopniowo. W przypadku psów brudzących w domu należy zwiększyć częstotliwość wyprowadzania. Psy, które mają zwiększony apetyt powinny dostawać odpowiednią dla wieku i wagi ilość karmy o stałych porach. Z kolei psy niejadki należy zachęcać do jedzenia dosmaczając im karmę. Aby spowolnić upośledzenie funkcji poznawczych należy przypominać psu znane mu komendy, wprowadzić proste zabawy węchowe i ruchowe. Należy jednak pamiętać, aby poziom trudności wyzwań był zawsze dostosowany do możliwości psa.
Dieta i suplementacja w zespole zaburzeń poznawczych
Z wiekiem zwiększają się procesy kataboliczne organizmu, a co za tym idzie zapotrzebowanie na białko. Zmniejsza się za to zapotrzebowanie na energię spoczynkową. Na rynku dostępnych jest wiele karm dedykowanych psom starszym. Przy wyborze karmy należy kierować się odpowiednią ilością białka oraz zawartością (obecnością antyoksydantów (witaminy C, E, beta karotenu i selen), L-karnityna, pochodne kw. linolenowego (oleje z ryb morskich i tran), witaminy z grupy B, polifenole (owoce i warzywa) oraz średniołańcuchowe trójglicerydy (MTC czyli olej kokosowy), które poprawiają funkcje poznawcze.
Jeżeli chodzi o suplementację, to najlepszym preparatem dostępnym w Polsce jest Brainactive Balance, który w swoim składzie ma wszystkie suplementy opóźniające proces starzenia. Preparat ten można podawać profilaktycznie – nawet, jeżeli psiak nie ma objawów demencji.
Farmakoterapia w zespole zaburzeń poznawczych
W sytuacji, kiedy problemy wynikające z degeneracji ośrodkowego układu nerwowego uniemożliwiają normalne funkcjonowanie psa oraz jego opiekunom, wskazane jest podawanie leków. Przy zaburzeniach lękowych, fobiami, problemach z koncentracją czy zmianą cyklu snu i czuwania najlepiej sprawdza się selegilina. Jeżeli działa, pies powinien ją dostawać do końca swojego życia. Przy łagodniejszych objawach demencji u psów zaleca się podawanie propentofiliny. Wskazaniem do stosowania jest tu: osłabienie i apatia, utrata apetytu, problemy ze wstawaniem i chodzeniem, wypadanie i matowienie sierści oraz zapobieganie postępującemu pogorszeniu wzroku i słuchu.
Jak przygotować się na psią starość?
Przede wszystkim na bieżąco monitorować stan zdrowia pupila. Nawet jeżeli naszemu psu nic nie dolega, przynajmniej raz na rok zróbmy mu kompleksowe badania – najlepiej profil geriatryczny. W bardzo wielu przypadkach umożliwia to wczesne wykrycie przewlekłych chorób, a przez to zwiększa szanse na wyleczenie. Stosowanie wymienionej wyżej suplementacji opóźnia procesy starzenia się organizmu. Aby poprawić funkcjonowanie mózgu oraz opóźnić jego starzenie należy odpowiednio go stymulować. Aktywne jedzenie, zabawy węchowe, psie łamigłówki czy trening posłuszeństwa umożliwiają powstawanie nowych połączeń nerwowych. Dlatego dobrze jest zadbać o to wcześniej – nim objawy demencji staną się widoczne.
