Są takie psy, które bywają w ciągłym ruchu, bez przerwy domagają się uwagi właściciela, a po powrocie z długiego spaceru, wręcz roznosi je energia. Takie psiaki bardzo trudno jest zmęczyć, a jeżeli już się to uda – to na bardzo krótko.  Właściciele takich psów często używają terminu, który przypisywany jest ludziom, a właściwie dzieciom. Czy rzeczywiście psy mogą mieć ADHD?

Co to właściwie jest ADHD?

Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej z brakiem koncentracji uwagi. Obydwie definicje odnoszą się do zaburzeń występujących u ludzi. Przyczyna ADHD jak do tej pory nie jest znana.

Pobudliwość to zdolność komórek organizmu do reakcji na bodźce. Natomiast moment, w którym natężenie bodźca jest na tyle silne, aby wywołać reakcję zwany jest progiem pobudliwości. Próg pobudliwości jest to najmniejsza siła bodźca wywołująca widoczne pobudzenie. U psów nadpobudliwych te progi pobudliwości są bardzo niskie i wrażliwe na bodźce. Przy tym takie zwierzęta mają problem z przyzwyczajeniem się do zatracania reakcji na nieistotny bodziec. Efektem tego są problemy psychomotoryczne, sensoryczne i emocjonalne.

Objawy nadpobudliwości u psów

Do najczęściej występujących objawów nadpobudliwości u psów należą:

• Zbyt mała ilości i niska jakość snu spowodowana nieumiejętnością odprężenia.
• Wzmożona aktywność psychoruchowa, która objawia się często bezcelowym krążeniem po domu, ogrodzie czy kojcu, kręceniem się w kółko, bieganiem wzdłuż ogrodzenia czy niszczeniem rzeczy.
• Nadwrażliwość na hałas objawiająca się bardzo impulsywną reakcją w postaci zrywania się z miejsca czy intensywnej wokalizacji lub szczekania.
• Nadmierne zachowania pielęgnacyjne – lizanie łap i podgryzanie kończyn, iskanie boków (powodem tego mogą być zachowania stereotypowe).

Przyczyny nadpobudliwości u psów

Nieznajomość potrzeb psa

Spośród X grup ras psów uznawanych przez FCI, tylko jedna z nich to psy ozdobne i do towarzystwa. Pozostałe grupy, to rasy stworzone do pracy. Jeżeli mamy psa, który powinien przebiec około 30 – 50 km dziennie, to z pewnością kilkuminutowy spacer nie zaspokoi u niego potrzeby biegania. Większość psów, które według ich opiekunów mają problem z nadpobudliwością po prostu ma zbyt mało ruchu oraz zajęć intelektualnych. Pozostawione na wiele godzin same w domu gryzą i rozrywają wszystko, co mają w zasięgu swoich szczęk. Krótko mówiąc po prostu się nudzą.

Lęk

Psy lękliwe charakteryzują się nadmierna czujnością. W sytuacji, kiedy psiak się boi cała jego uwaga skupia się na obserwacji otoczenia pod kątem potencjalnego niebezpieczeństwa. Takie psy mają problem ze skupieniem uwagi, dlatego ciężko jest je czegoś nauczyć.

Geny

Niektóre rasy psów, zwłaszcza  psy wykorzystywane do stróżowania oraz polowania  na gryzonie mają w genach zapisaną czujność i szybkość. Są to cechy wpisane w charakter tej rasy.  Jeśli więc zdecydujemy się na kupno takiego psa, musimy wziąć pod uwagę, że każdy szmer czy nawet nieznaczny ruch będą wywoływały duże pobudzenie psychoruchowe oraz szczekanie.

Wpływ człowieka

Zarówno niedostateczna jak i nadmierna socjalizacja może prowadzić do nadpobudliwości psów. W sytuacji, kiedy kiedy szczenię jest poddane nadmiernej stymulacji, jego układ nerwowy nie nadąża z przetwarzaniem nowych bodźców. Tak przebodźcowany szczeniak, jako dorosły pies ma problem z samokontrolą oraz emocjami. Zdarza się również, że Opiekunowie psa, chcąc go zmęczyć fizycznie, nieświadomie coraz bardziej go nakręcają (np.  przez długie i uporczywe rzucanie piłeczki). Powodem nadmiernego pobudzenia są również zbyt częste i krótkie spacery.  Mogą one sprawić, że psiak ma  trudności w odpoczynku, ponieważ oczekuje na następne wyjście.

Stres w okresie prenatalnym

Stres suki w czasie ciąży ma duży wpływ na rozwój mózgu jej potomstwa. Chroniczny lub silny stres często powoduje przedwczesny poród, niedowagę płodów a nawet może prowadzić do ich obumarcia. Brakuje wiarygodnych badań żeby ustalić przyczynę występowania nadpobudliwości u zwierząt, ale badania u ludzi wykazały, że stres ciężarnej kobiety może przyczynić się do nadpobudliwości psychoruchowej jej potomstwa.

Przyczyny fizjologiczne

Pierwotna niedoczynność przytarczyc może być powodem nadmiernej przeczulicy lub nerwowości. Natomiast nadczynność tarczycy również może objawiać się niepokojem lub pobudzeniem. Zdarza się, że reaktywność spowodowana jest nietolerancją lub alergia pokarmową.

Zaburzenia neurotransmiterów – serotoniny i dopaminy

Niedobór neurotransmiterów – serotoniny (hormonu szczęścia) oraz dopaminy (hormonu nagrody) może prowadzić do reaktywności, a często nawet agresji. Nadmierne pobudzenie generuje stres, który z kolei powoduje jeszcze większe braki serotoniny i dopaminy i błędne koło się zamyka.

Diagnoza problemu i terapia behawioralna

Aby ustalić przyczynę nadpobudliwości u psa niezbędny jest wnikliwy wywiad z jego Opiekunem. Przede wszystkim należy wyeliminować przyczyny medyczne – dolegliwości bólowe, nietolerancje i alergie pokarmowe czy problemy z tarczycą. Kluczowym zagadnieniem jest tu ustalenie w jakich sytuacjach psiak pobudza się najczęściej, czy robi to podczas obecności Właściciela oraz czy uzyskuje w ten sposób jego uwagę. Wywiad behawioralny obejmuje także takie zagadnienia jak ilość i jakość snu w ciągu dnia i w nocy oraz podatność na lęk. Ponieważ w nadaktywność jest najczęściej spowodowana nieprawidłowym bilansem potrzeb,  bardzo ważna jest szczera rozmowa, która ma na celu ustalenie, czy wszystkie potrzeby psa są zaspokojone w wystarczającym stopniu. Terapia w takim wypadku polega na takim zmodyfikowaniu rozkładu dnia, aby uwzględniał on potrzeby zwierzęcia (o potrzebach nieelastycznych i elastycznych przeczytasz tutaj ). Oczywiście bilans potrzeb musi być dopasowany do danej rasy lub typu psa.

Aby terapia psów nadpobudliwych przyniosła widoczne skutki, to oprócz modyfikacji bilansu potrzeb, powinna zawierać takie składowe jak praca węchowa oraz trening posłuszeństwa. Są to bardzo ważne elementy, które wymagają skupienia psa.  Często zalecam również podawanie nadaktywnym psiakom preparatów na bazie tryptofanu, witamin z grupy B oraz melatoniny, które w łagodny sposób wyciszają zwierzaka oraz poprawiają ilość i jakość jego snu. W przypadku, kiedy terapia behawioralna oraz podawanie suplementów nie przynoszą widocznego skutku, niezbędne jest podawanie przez pewien czas leków, które pomogą czworonogowi powrócić do homeostazy organizmu.

Zanim jednak zaczniemy doszukiwać się w naszym pupilu problemów z wiązanych z nadpobudliwością psychoruchową, zastanówmy się, czy rzeczywiście mamy do czynienia z zachowaniem, które w jakiś sposób odbiega od etogramu naszego psa. Następnie zróbmy rachunek sumienia i zastanówmy się, co możemy zmienić w sobie, aby zmienił się nasz psiak.