Kiedy pies wykazuje jakieś niepożądane zachowanie, należy przede wszystkim ustalić dlaczego to robi. W świecie naszych czworonożnych przyjaciół nic nie dzieje się bez przyczyny. Najczęściej nieakceptowalne przez Właściciela zachowanie spowodowane jest niezaspokojonymi potrzebami. Traktujemy swoje pupile jak członków swojej rodziny, ale często zapominamy o tym, że to wciąż są psy. Takie uczłowieczanie nie zawsze wychodzi im na dobre. Kiedy przeprowadzam wywiad z Opiekunami „problemowego” psa okazuje się często, że niewiele wiedzą o rasie swojego podopiecznego, a kupując go sugerowali się jego wyglądem lub wielkością. Najbardziej poszkodowane są jakże popularne w tej chwili rasy małe i miniaturowe typu yorkshire terrier, west highland white terrier, maltańczyk czy shih tzu. Traktowane często jak maskotki, noszone na rękach, nie mają możliwości być prawdziwymi psami. A przecież zarówno „york” jak i „west”, to ta sama grupa co american staffordshire terrier – potocznie amstaff.
Potrzeby dzielą się one na nieelastyczne i elastyczne.
Potrzeby nieelastyczne
Są to takie potrzeby, które muszą być realizowane każdego dnia, aby organizm był zdrowy. Zaliczamy do nich:
Poczucie bezpieczeństwa. Na poczucie bezpieczeństwa u psa wpływają przede wszystkim środowisko, w którym przebywa oraz jego relacje ze wszystkimi domownikami. Powinny się one opierać na wzajemnym zaufaniu, ale równie ważne jest stawianie granic naszemu czworonogowi. Jeżeli nasz pupil nie będzie wiedział, jakie zajmuje miejsce w ludzko-psim stadzie, nie zwiększy to jego poczucia bezpieczeństwa – wręcz przeciwnie – bardzo wiele psów zaczyna wtedy przejawiać problemy z obroną zasobów. Równie ważna jest możliwość unikania niekomfortowych sytuacji. Aby Opiekun mógł lepiej poznać swojego pupila i umieć odczytywać sygnały, które on wysyła, niezwykle ważna jest znajomość sygnałów uspokajających (więcej na ten temat przeczytasz tutaj). Na poczucie bezpieczeństwa wpływa również posiadanie bezpiecznej kryjówki, zwłaszcza w przypadku psów lękliwych. W takich sytuacja znakomicie sprawdza się klatka kennelowa (na temat klatki przeczytasz tutaj).
Odżywianie. Bardzo ważne jest dostarczanie dobrze odpowiednio zbilansowanego, dostosowanego do poziomu aktywności oraz wieku pożywienia. Wiele karm, które jedzą nasze psiaki zawiera zbyt duże ilości węglowodanów, zwłaszcza zbóż, które nie są trawione przez układ pokarmowy zwierząt drapieżnych. Ponadto zboża przyczyniają się do nietolerancji oraz alergii pokarmowych, co w istotny sposób wpływa na samopoczucie zwierzaka. Wysokowęglowodanowe karmy powodują również skoki, a następnie spadki cukru, co może mieć wpływ na pobudzenie i rozdrażnienie psa
Sen. Psy śpią wielokrotnie w ciągu dnia, łącznie ok. 16 godzin. Sen psa składa się w 80% z fazy snu wolnofalowego, podczas którego mózg odpoczywa. Pozostałe 20% stanowi sen fazy REM, podczas którego następuje konsolidacja wspomnień i tworzą się w mózgu ślady pamięciowe. W tej fazie psy śnią. Ważne jest więc zapewnienie psu właściwych warunków do snu, czyli posłania, na którym może on swobodnie ułożyć się na boku z wyciągniętymi łapami oraz odpowiedniej temperatury otoczenia. Podobnie jak u ludzi, zbyt mała ilość snu lub jego niska jakość (zbyt mało snu wolnofalowegp) powoduje rozdrażnienie, chroniczne zmęczenie oraz problemy z koncentracją.
Pielęgnacja ciała – polega głównie na zapewnieniu odpowiedniej liczby i częstotliwości długich i atrakcyjnych spacerów, na których pies będzie miał możliwość załatwienia swoich potrzeb fizjologicznych, znaczenie terenu czy tarzanie się. To także czesanie i pielęgnacja okrywy włosowej, ale również dbałość o psie zęby, uszy, pazury i opuszki łap czy ochrona przed pasożytami.
Potrzeby elastyczne
Potrzeby elastyczne to takie, które są konieczne do utrzymania dobrego samopoczucia i nastroju, ale okresowy brak ich realizacji nie powoduje zaburzeń zdrowotnych. Do takich potrzeb zalicza się:
Ruch. Ilość ruchu zależy od rasy i usposobienia psa i wynosi od 1-3 godzin dziennie u psa mało aktywnego do nawet 3-6 godzin, gdy pies jest pełen energii. Bardzo ważna jest codzienna możliwość swobodnego biegania, ponieważ pod wpływem intensywnego wysiłku następuje wyrzut endorfin do krwi. Endorfiny to hormony, które odpowiadają za uczucie przyjemności, a ich oddziaływanie porównywalne jest do stanu po zażyciu narkotyków. U ras, które mają wyjątkowo duże zapotrzebowanie na ruch np. syberian husky, niezaspokojenie tej potrzeby często prowadzi do niszczycielskich zachowań w domu czy skłonność do ucieczek i włóczęgostwa.
Zabawę. Psy są gatunkiem, który bawi się przez całe życie, bez względu na wiek. Pisząc o potrzebie zabawy, mam tu na myśli możliwość zabawy z Opiekunem, ale również z innymi psami (człowiek nie jest w stanie bawić się ze swoim podopiecznym w taki sposób jak bawią się psy ze sobą). Już w wieku szczenięcym podczas zabawy ze swoim rodzeństwem psy uczą się inhibicji gryzienia oraz pewnych rytuałów. Aby zabawa sprawiał psu przyjemność, powinna być symetryczna – raz jeden pies goni psa, a drugi przed nim ucieka, a za chwilę następuje zmiana. Podobnie powinna wyglądać zabawa z Opiekunem – czasem trzeba dać psu wygrać czy pobiec za nim, kiedy ten ucieka z piłeczką.
Prokreacja. Brak możliwości zaspokojenia potrzeb seksualnych przez psy prowadzi często do problemów zdrowotnych i behawioralnych. Dlatego większość weterynarzy i behawiorystów zaleca by psy, które nie mają możliwości kopulacji były kastrowane / sterylizowane. U niekastrowanych samców bardzo często dochodzi do chronicznego stresu, zwłaszcza jeżeli zamieszkują duże osiedla, na których przebywają również niewysterylizowane suczki. U suczek natomiast dosyć często po cieczce pojawia się ciąża urojona, co także związane jest olbrzymim obciążeniem dla organizmu.
Możliwość eksplorowania i węszenia. Węch to najlepiej rozwinięty zmysł u psów. Można śmiało powiedzieć, że psy widzą nosem. Podczas spaceru, kiedy nasz pupil obwąchuje latarnie, żywopłoty czy trawę, tak naprawdę zbiera informację o innych psach zamieszkujących okolicę. Aby wzbogacić węchowe życie naszego psa, zmieniajmy trasę spacerów i zabierajmy go w nowe miejsca. Psy, u których potrzeba eksploracji nie jest zaspokojona bardzo często wykazują zachowania stereotypowe – często biegają wzdłuż ogrodzenia (można zauważyć tam wydeptaną ścieżkę) oraz obszczekiwaniem wszystkiego, co znajduje się poza ogrodzeniem.
Gryzienie, żucie i lizanie. Psy to zwierzęta drapieżne – ich zęby przystosowane są oddzielania mięsa od kości oraz rozgryzania kości upolowanych zwierząt. Niektóre czworonogi, zwłaszcza te karmione gotowanym jedzeniem, karmą mokrą lub suchą (często połykaną bez gryzienia), przez całe życie nie mają możliwości skonfrontować swoich szczęk z niczym twardym. Jedne się z tym godzą, inne gryzą meble i inne sprzęty domowego użytku. Wystarczy 20 minut dziennie żucia lub gryzienia, aby zaspokoić tę potrzebę.
Możliwość zdobywania jedzenia. Dziko żyjące psy nie mają przez cały dzień pełnej miski z jedzeniem – muszą nieźle się natrudzić, żeby zdobyć pożywienie. Proces udomowienia naszych przyjaciół sprawił, że często przez cały dzień nie mają one tak naprawdę nic do roboty. Tutaj z pomocą może nam przyjść coraz lepiej rozwijający się rynek akcesoriów dla psów – zabawki typu kong, kula-smakula, różnego rodzaju miski spowalniające jedzenie czy interaktywne zabawki w postaci łamigłówek. Z tych tańszych sposobów, polecałabym własnoręcznie zrobioną matę węchową, czy chociażby jedzenie za pracę np. podczas treningów posłuszeństwa.
Realizowanie potrzeb łowieckich. Większość psów uwielbia zabawy szarpakiem czy aportowanie piłeczki. Inne wolą tropienie, czy w przypadku ras pasterskich zaganianie. Znając predyspozycje naszego psa, możemy zapewnić mu odpowiedni rodzaj aktywności jednocześnie zaspokajając jego potrzeby łowieckie. Niezaspokojenie tej potrzeby często prowadzi do frustracji oraz przekierowania jej na obiekty zastępcze np. pogoń za rowerzystami czy biegaczami
Podsumowując, im lepiej są zaspokojone potrzeby naszego psa, tym lepszy jest jego nastrój a co a tym idzie mniej problemów z jego zachowaniem. Warto zadbać o to zawczasu, aby wspólne życie z naszym podopiecznym było dobre zarówno dla nas, jak i niego.
